Ujęcie syntetyczne

Stylizowane logo WZ

Nauki techniczne należą do grupy dyscyplin stosowanych, wywodzą się z praktyki i pozostają z nią w ścisłym powiązaniu. Narastająca od tysiącleci wiedza techniczna wykształciła stopniowo formy jej przekazywania i własne piśmiennictwo. 

Dla ogromnej większości kadry inżynierskiej podstawową sferą działalności jest działalność organizacyjna. „Organizacja”, jest jedną z funkcji szerszego pojęcia „zarządzanie". Pięć głównych funkcji (wg. Fayola) zarządzania to: przewidywanie, organizowanie, koordynowanie, rozkazywanie i kontrolowanie. 

   

Początki szkolnictwa technicznego w Europie

Od XVI wieku, od doby Odrodzenia, dorobkiem wiedzy technicznej, opisu konstrukcji lub procesów technologicznych interesowali się poszczególni uczeni i artyści; za prekursora nauk technicznych można uznać Leonarda da Vinci. W XVII wieku rozwój matematyki, fizyki i chemii począł rzutować na piśmiennictwo techniczne, które opierając się na tych naukach wkroczyło na wyższy etap swego rozwoju. Zarazem rozwój manufaktur powodował nieprzydatność szkolnictwa cechowego czy wąsko-branżowego; coraz większe zazębianie się wiedzy technicznej z osiągnięciami nauk ścisłych wymagało tworzenia innych form oświaty technicznej. W XVII wieku zainteresowali się naukowo osiągnięciami techniki uczeni uniwersyteccy, równolegle zaś poczęto na potrzeby wojska zakładać specjalistyczne uczelnie techniczne, zwykle wąsko-branżowe.
W XVII wieku powstawały również cywilne szkoły budownictwa i architektury, jak np. w 1692 r. w Wiedniu, w 1671 r. w Paryżu, w 1577 r. w Rzymie (Akademia św. Łukasza). Bacon postulował w Nowej Atlantydzie rozbudowaną szkołę techniczną z laboratoriami i zbiorami. W roku 1701 na Uniwersytecie w Pradze powstała pierwsza na świecie katedra inżynierii, z czasem poczęto erygować na niektórych uniwersytetach katedry mechaniki, technologii, kameralistyki (pierwsze w Halle w Prusach (1722) i Frankfurcie nad Odrą - 1727 r.).

Szkolnictwo techniczne w Polsce 

14 października 1773 na wniosek króla Stanisława Augusta Poniatowskiego powołano Komisję Edukacji Narodowej (KEN). Była to jedna z pierwszych w Europie państwowa instytucja oświatowa. KEN udało się stworzyć jednolity system szkolnictwa, zreformować uniwersytety i opracować zbiór przepisów szkolnych. Powołane przez nią Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych zreformowało programy i metody nauczania, wydało nowoczesne podręczniki. Kształcenie miało dawać praktyczne umiejętności, dlatego ograniczono nauczanie łaciny, a wprowadzono przedmioty przyrodnicze, fizykę, historię, geografię, a także elementy nauk rolniczych i medycznych. Działalność KEN została uznana za jedno z największych osiągnięć kulturalnych Polski w czasach oświecenia, a jej patriotyczno-obywatelskie wychowanie dało pozytywne efekty zwłaszcza w dobie zaborów. 
Problemy górnictwa, hutnictwa i techniki zostały zauważone przez króla, który powołał w 1782 roku w Miedzianej Górze (kieleckie) Komisję Kruszcową i wprowadził zajęcia dydaktyczne z geologii, mineralogii i metalurgii w Szkole Głównej Koronnej (obecnie Uniwersytet Jagielloński).
Pod koniec 1816 r z inicjatywy Stanisława Staszica, który kierował górnictwem i hutnictwem rządowym, powstała w Kielcach Szkoła Akademiczno-Górnicza, będąca jedną z pierwszych w Europie uczelni tego typu. 
Postanowieniem Rady Administracyjnej Królestwa Polskiego z 9 grudnia 1826 r. uczelnię w 1827 r. przeniesiono z Kielc do Warszawy. Jej dalsze losy w stolicy są do końca nierozpoznane. Ze sprawozdawczości za 1830 r. wynika, że wśród warszawskich szkół szczególnych (specjalnych) znajdowała się Szkoła Akademiczno-Górnicza z trzema profesorami (Lempe, Pusch i Tomaszewski), trzema nauczycielami (Kossowicz, Krumpel i Spleszyński).
W 1825 roku powołano Radę Politechniczną i w dniu 4 stycznia 1826 roku w Pałacu Kazimierzowskim uroczyście otwarto Szkołę Przygotowawczą do Instytutu Politechnicznego, z językiem wykładowym polskim. Mieściła się w budynkach siedziby Uniwersytetu Warszawskiego oraz w Pałacu Krasińskich. 
W 1843 r. we Lwowie powołano Akademię Techniczną, będącą protoplastą Politechniki Lwowskiej, gdzie wykłady odbywały się początkowo po niemiecku, a od 1870 r. w języku polskim. W Lwowskiej Akademii Technicznej, przemianowanej w 1894 roku na Szkołę Politechniczną, powstał w 1877 r. Wydział Budowy Maszyn. 

W 1895 r. w Warszawie powstała Średnia Szkoła Mechaniczno-Techniczna M. Mittego, która następnie w latach 1906 – 1919 nosiła nazwę Szkoły Mechaniczno-Technicznej H. Wawelberga i S. Rotwanda, gdy wykłady odbywały się już w języku polskim.
1919 nastąpiło upaństwowienie szkoły i zmiana nazwy na Państwowa Szkoła Budowy Maszyn i Elektrotechniki im. H. Wawelberga i S. Rotwanda. W roku 1925 w szkole zostały wyodrębnione dwa wydziały – Mechaniczny i Elektryczny. Absolwenci wydziału mechanicznego otrzymywali tytuł technologa-mechanika. Od 1929 roku szkoła nosiła nazwę Państwowej Wyższej Szkoły Budowy Maszyn i Elektrotechniki im. H. Wawelberga i S. Rotwanda. 
W latach 1930-34 przy ul. Św. Andrzeja Boboli 14 został wybudowany budynek Szkoły, w którym zlokalizowano warsztaty szkolne (obecnie Gmach Stary Technologiczny PW, ul. Narbutta 86)Kierownikiem warsztatów od 1919 r. zostaje prof. Ludwik Uzarowicz. Jej absolwentami byli m.in. inż. Seweryn Chajtman i inż. Zygmunt Zbichorski, późniejsi profesorowie PW Jak wszystkie uczelnie wyższe na jesieni 1939 na początku okupacji hitlerowskiej zawiesiła działalność. 
Po wojnie w roku 1945 Szkoła Wawelberga wznowiła swoją działalność. W 1951 włączona została do Politechniki Warszawskiej

We wrześniu 1898 r. ukazał się dekret inicjujący działalność Warszawskiego Instytutu Politechnicznego im. Mikołaja II. Uczelnia ta, chociaż cały proces dydaktyczny odbywał się w niej w języku rosyjskim, a większość kadry nauczającej stanowili Rosjanie, powstała z inicjatywy polskiego społeczeństwa i służyła przede wszystkim miejscowej młodzieży, która stanowiła w pierwszym okresie działania uczelni 90% słuchaczy. Na czterech wydziałach (Mechanicznym, Inżynieryjno-Budowlanym, Chemicznym i Górniczym) kształciło się kilkuset słuchaczy. Wykładali w niej lub byli asystentami również i Polacy, m.in. Wiktor Biernacki, Tadeusz Tołwiński, Aleksander Wasiutyński, Józef Jerzy Boguski, Mieczysław Pożaryski i Tadeusz Miłobędzki. W gronie profesorów Rosjan znajdowali się uczeni, którzy sprzyjali polskim dążeniom do narodowego i społecznego wyzwolenia. Od 1901 r. politechnika dysponowała już Gmachem Głównym (początkowo zajęcia odbywały się w należącej do Jana Blocha fabryce „Union” przy ul. Marszałkowskiej 81, róg Hożej) oraz budynkami dla chemii, mechaniki oraz fizyki i elektrotechniki. Pierwszym dyrektorem mianowano Aleksandra Lagorio, profesora mineralogii Carskiego Uniwersytetu w Warszawie. Kolejnym, od 1908 r., był profesor geologii Włodzimierz Amalicki, używający już tytułu rektora.
Uczelni tej Politechnika Warszawska będzie zawdzięczała przede wszystkim bazę materialną – wzniesione na przełomie wieków XIX i XX gmachy na terenie pomiędzy ulicami: Nowowiejską, Koszykową i Polną (obecnie Noakowskiego) – oraz wyposażenie dydaktyczne i badawcze. 

Inauguracja Politechniki Warszawskiej miała miejsce 15 listopada 1915 r. Pierwszym rektorem został profesor Zygmunt StraszewiczW dwa dni później rozpoczęły się wykłady. Utworzono cztery wydziały: Architektury, Inżynierii Budowlanej i Rolnej, Chemiczny, Budowy Maszyn i Elektrotechniczny, profesorami byli niemal wyłącznie Polacy. 
W 1921 r. Politechnika zyskała trwałą podstawę prawną w postaci statutu opartego na „Ustawie o szkołach akademickich”, który o wiele bardziej szczegółowo niż statuty poprzednie regulował organizację i życie uczelni. 
Liczba wydziałów w 1920/1921 r. podniosła się z 5 do 6 wskutek oddzielenia Wydziału Elektrycznego od Wydziału Budowy Maszyn (przemianowanego na Mechaniczny), a w roku następnym 1921/1922 po utworzeniu Wydziału Mierniczego (od 1925 przemianowanego na Wydział Geodezyjny). 
Wydział Mechaniczny PW był drugim po inżynieryjno-budowlanych, co do popularności wśród kandydatów i później studentów – od 30 do 20% całkowitej liczby studentów PW. Łącznie w okresie międzywojennym ukończyło uczelnię 5951 osób. 
 

Początki nauk o zarządzaniu i organizacji przedsiębiorstw

 
 
 
 
 
W roku 1922 zostaje utworzona na Wydziale Mechanicznym PW Katedra Zasad Organizacji Pracy i Przedsiębiorstw Przemysłowych, którą kierował aż do śmierci profesor Karol Adamiecki. Z jego inicjatywy utworzony został Instytut Naukowej Organizacji Pracy, (przemianowany później na Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa).

Po śmierci profesora Adamieckiego katedrę Zasad Organizacji Pracy i Przedsiębiorstw Przemysłowych i powstały przy niej Zakład Organizacji Pracy zlikwidowano, a kontynuatorem działalności profesora był inż. Zygmunt Rytel, członek Instytutu Naukowej Organizacji, który dalej prowadził wykłady na Politechnice Warszawskiej.

Na Wydziale Mechanicznym Technologicznym od roku 1952 uruchomiono nowy, jedyny w tym czasie w Polsce kierunek studiów inżynieryjno-ekonomicznych.  Prowadziła go Katedra Organizacji, Ekonomiki i Planowania w Przemyśle Budowy Maszyn, stworzona przez prof. dr Seweryna Chajtmana, następstwie w 1960 r. powołano Oddział Inżynieryjno-Ekonomiczny przy Wydziale Mechanicznym Technologicznym, którym prof. Chajtman kierował do 1968 r. Zainicjował także pierwsze wykłady z informatyki w Wydziale Mechanicznym Technologicznym PW, jak również pierwsze w Polsce wykłady z dziedziny zastosowań informatyki. 
Po powrocie z USA w 1963 r. stworzył laboratorium wyposażone w maszyny licząco-perforacyjne Holleritha, maszyny do księgowania i fakturowania, urządzenia do normowania pracy, przyrządy do badań psychotechnicznych, oraz urządzenia do planowania produkcji. 
Istotną cechą kształcenia w Katedrze  było połączenie problematyki technicznej-technologicznej z organizacyjno-ekonomiczną i socjologiczno-psychologiczna.  Główny akcent dydaktyczny został położony na przedsiębiorstwo przemysłowe, a w nim na organizację procesu produkcyjnego i innych podsystemów warunkujących bezpośrednio sprawny przebieg produkcji. Głównymi obszarami działania Katedry, a później powołanego z niej instytutu, była ekonomika przemysłu i przedsiębiorstwa, techniczne i organizacyjne przygotowanie produkcji, organizacja i projektowanie systemów i procesów produkcyjnych, projektowanie systemów informacyjnych, sterowanie produkcją, organizacja i normowanie pracy oraz ergonomia. 
We wszystkich obszarach swej działalności kierowano się zasadą kompleksowego podejścia do rozwiązywania problemów przedsiębiorstwa w aspektach technicznych – technologicznych, ekonomicznych, organizacyjnych, informatycznych, ergonomicznych, psychologicznych oraz cybernetycznych.
 
 
 
 
 
W 1962 r. utworzona została Katedra Ekonomiki i Organizacji Produkcji a jej kierownikiem został prof. Zygmunt Zbichorski. Katedra ta na Wydziale Mechaniki Precyzyjnej P.W. prowadziła zajęcia z zakresu organizacji produkcji i ergonomii dla studentów wydziałów Mechaniki Precyzyjnej oraz Mechanicznego Energetyki i Lotnictwa. 
 
 
 
 
 
W roku akademickim 1970/71 utworzono Instytut Organizacji Zarządzania (z połączenia Katedry Organizacji, Ekonomiki i Planowania w Przemyśle Budowy Maszyn z Wydziału Mechanicznego Technologicznego oraz Katedry Ekonomiki i Organizacji Produkcji z Wydziału Mechaniki Precyzyjnej). Kierownictwo nowo powołanego Instytutu powierzono prof. dr hab. inż. Stanisławowi Lisowi. 
 
 
 
 
 
W 1985 Instytut Organizacji Zarządzania zmienił nazwę na Instytut Organizacji Systemów Produkcyjnych (IOSP), w którym dyrektorem w latach 1985 – 1990 został doc. Tadeusz Krupa. 

 

Wydział Zarządzania Politechniki Warszawskiej 

Na posiedzeniu Senatu PW w dniu 26.03.2008 r. Senat Politechniki Warszawskiej podjął uchwałę w sprawie utworzenia nowego wydziału na Politechnice Warszawskiej. Na bazie Instytutu Organizacji Systemów Produkcyjnych Wydziału Inżynierii Produkcji powstał Wydział Zarządzania. Politechnika Warszawska dołączyła w ten sposób do grona uczelni technicznych posiadających samodzielne jednostki organizacyjne działające w obszarze organizacji, zarządzania i ekonomii. 

Misją Wydziału Zarządzania Politechniki Warszawskiej jest kształcenie na najwyższym poziomie specjalistów w zakresie zarządzania dla potrzeb społeczeństwa informacyjnego oraz prowadzenie badań naukowych we współpracy ze środowiskiem biznesu w Polsce i na świecie. 

Organizacyjnie Wydział składał się z pięciu zakładów i dwóch laboratoriów. Studia były prowadzone na dwóch kierunkach: Zarządzanie (studia I i II stopnia stacjonarne i niestacjonarne z ofertą 4 specjalności na każdym ze stopni) oraz Zarządzanie i Inżynieria Produkcji (studia I stopnia stacjonarne i niestacjonarne z ofertą czterech specjalności i profili technologicznych. 

Pierwszym dziekanem Wydziału prof. nzw. dr hab. inż. Tadeusz Krupa.